مقرنس کاری پوششی است که زیر طاق گچ‌بری آویخته می‌باشد که به شکل پله پله ساخته شده. در آن نقوش و تزئینات به صورت گود و برجسته و همچون پله قرار می‌گیرند. مقرنس عنصر تزیینی بسیار مشخص معماری اسلامی است زیرا شکل ترکیبات سنگی که در غارها با رسوب و تراکم آهکی تشکیل شده به خاطر می‌آورد گاهی مانند کشور سوریه مقرنس از سنگ تراشیده شده و گاهی مانند ترکستان از گل قالبی پخته شده است.
مقرنس کاری همانطور که می‌دانید از هنرهای معماری اصیل ایرانی اسلامی بوده است. مقرنس کاری که پدیده ای زینتی و بسیار خاص است، قابل استفاده به وفور در هر نمایی نیست و انتخاب آن نیاز به مهندسی و تدبیر خاص است. برند هیربد نگاره با داشتن نیروی بخصوص برای انجام مقرنس کاری آماده خدمت رسانی به عزیزان به بهترین شکل می‌باشد.در ادامه به بررسی کامل مقرنس کاری و ویژگی‌های آن بصورت جامع می‌پردازیم. با هیربدنگاره همراه باشید.
تاریخچه مقرنس کاری
شواهد حاکی از شروع طرح‌های اولیه چنین نقش‌هایی در دوره سامانیان است. در آن زمان با ایجاد طرح‌های هندسی به این شکل، آغاز این راه استارت خود را زد. در زمان سلجوقی طاق‌های دایره وار محل ایجاد چنین طرح‌هایی شد و آنچه امروز به عنوان مقرنس کاری از آن یاد می‌شود، نشئت گرفته از همان دوران است. مقرنس کاری از بهترین نمودهای معماری سنتی باستانی و معماری اسلامی ایرانی است که در نوع خود شگفت انگیز و بسیار با جزئیات بالا است.آنچه موجود است خبر از شروع استفاده مقرنس کاری از قرن چهارم هجری در درون کشورمان می‌دهد. رواج بیشتر مقرنس کاری از قرن پنجم و در ادامه رخ داد که بر جذابیت‌های این هنر زیبا مدام افزوده می‌شد و استادان زیادی شروع به انجام و ایجاد طرح‌های دلنشین کردند.
چطوری این طرح تشکیل می‌شود؟
اجزای کوچک و جزئی که یک به یک در کنار هم ایستاده و ارتفاع می‌گیرند. شروع از کنج سقف و ایجاد پستی بلندی تا وقتی که در شمسه یا همان رأس سقف به یکدیگر بپیوندند و تمام شوند. استفاده از مقرنس معمولاً در نیم طاق‌های ورودی و ایوان‌ها و گاهن یک طاق کامل مطرح می‌باشد. مقرنس اجزایی برای خود دارد که مهم‌ترین آن‌ها طاس و شاپرک و پرکه می‌باشد. تکرار این اجزا به ترتیب درست و اصولی خود، همان نمایی را می‌سازد که به آن مقرنس کاری می‌گوییم.
انواع مقرنس کاری چگونه است؟
مقرنس شکل‌های گوناگونی دارد و بر اساس تعداد طبقاتی که تشکیل داده دسته بندی می‌شود. هرچه طبقات بیشتر باشد، اجزا ریزتر و کوچک‌تر می‌شود. نمای بی نظیر مقرنس می‌تواند به شکل ابتکاری با آجر و کاشی نیز تزئین شود که بر زیبایی آن بی نهایت افزوده و آن را خاص و بی نظیر می‌کند. تخت‌ها اجزای دیگری از این کار هستند که همواره نیاز است شکل منظم خود را حفظ کنند. در این بین طاس‌ها و پرک‌ها در زوایای مختلفی تشکیل می‌شوند و این از عناصر زیبایی بخش مقرنس است. انعطاف و طرح پذیری در مقرنس کاری بسیار اهمیت دارد زیرا در نماهای سه بعدی و مخصوصاً پر نقش و نگار، عدم انعطاف و دست باز در انتخاب شکل می‌تواند استادکار را با مشکل مواجه کند.
نحوه نصب در دوره های مختلف تاریخی
این هنر در واقع به دو شکل پیش ساخته و کار در نما ساخته می‌شود. در دوره سلجوقیان همزمان با شکل گیری اجزای داخلی سازه، اقدام به انجام مقرنس کاری در نیم طاق‌ها و یا ایوان‌ها و دیگر مکان‌هایی که قصد انجام این کار را داشتند، می‌کردند. لیکن در دوران حکومت صفویه قالب مقرنس کاری مورد نظر روی زمین آماده شده و به سقف از پایین به بالا متصل می‌کردند. این امر نشان دهنده تغییرات نحوه نصب و اجرای مقرنس کاری در عصرهای مختلف هنر معماری در ایران است ولی همه انواع آن، همواره اصول اصلی طراحی مقرنس کاری را در خود جای داده و اصول اولیه را برای طرحی بی نظیر رعایت کرده اند.
انواع طرح ها
در کل با توجه به تعدد کارها و شکل آن‌ها می‌توان به چهار دسته تقسیم کرد که شامل جلو آمده، روی هم قرار گرفته، معلق و لانه زنبوری می‌شوند.طرح مقرنس کاری جلو آمده از مصالح خود بنا بهره برده می‌شود و بدون هیچ طرح خاص جدای از کار، سطوح کار جلو می‌آیند و با آجر و گچ طرحی پدید می‌آید.در روش روی هم قرار گرفته، افزون بر مصالح اصلی، از گچ و آجر و سنگ‌های مناسب این کار در طرح استفاده می‌شود. در این روش مقرنس‌ها در چند ردیف روی هم قرار گرفته و جلو می‌آیند.
در طرح معلق که الگو گرفته از قندیل‌های درون غارها و اشیای آویزان است، کار به شکل آویزان و معلق قرار می‌گیرد و دارای ثبات کمتری نیز بصورت ایستایی می‌باشد.در طرح لانه زنبوری اما، مقرنس جالب‌تر می‌شود و به شکل لانه‌های زنبوری که یک به یک در کنار هم و روی هم قرار گرفته اند، طرح سه بعدی بسیار زیبایی تشکیل می‌دهند. همچنین این طرح بسیار شبیه به طرح معلق می‌باشد اما از ایستایی و ثبات بهتری برخوردار است.
اصول این هنر تا چه حد رعایت می‌شوند؟
رعایت اصول اولیه و آنچه در معماری اسلامی مورد توجه بوده است بسیار پیچیده است. تعداد تقسیمات مرکزی شمسه که در مقرنس وجود دارند، اندازه ای که شمسه به خود می‌گیرد، تعداد و فاصله ای که هر پله به خود می‌گیرد، محل قرارگیری تخت‌ها نسبت به دیواره پایه و دیگر مواردی از این دست، همگی جز سختی‌های کار و پیچیدگی‌هایی است که به دنبال طرحی زیبا و اصولی در کار می‌آیند.
برند هیربد نگاره؛ مقرنس کاری در کیفیت بالا
برند هیربدنگاره متخصص در زمینه معماری اسلامی ایرانی ، همواره به دنبال زنده نگه داشتن اصول معماری اسلیمی، استفاده از معماری سنتی ایرانی را در جای جای کار خود قرار داده است. این هنر همچون دیگر هنرهای دست استادکاران هیربد نگاره، به شکلی تمام عیار و خیره کننده قابل اجرا است. در واقع دانش و تجربه ای که مد نظر انجام این کار است در متخصصین ما دیده می‌شود و با استفاده از نقشه‌ها و طراحی‌های بی نظیر در کنار مصالح و وسایل با کیفیت، مقرنس کاری امری آسان تلقی می‌شود. شما عزیزان می‌توانید برای اطلاع از شرایط بیشتر به وبسایت هیربد نگاره مراجعه کنید و با شماره‌های موجود در سایت تماس حاصل کنید.